BOXER & ROTOR
TADEUSZ PAWLAK    i    RYSZARD GLEN
Specjaliści BMW R75, Zündapp KS 600 i 750

STEMPEL KONTROLI ODBIORU SILNIKA KS 750

Hans Peter Hommes

Zapewne nie raz jako właściciele, i nie tylko, motocykla Zündapp KS 750 zastanawialiście się co oznaczają różne symbole wybite na obudowie silnika w okolicy wlewu oleju. Obecnie dzięki informacjom zawartym w  artykule Petera Hansa Hommesa tajemnice te są wyjaśnione. Są to na tyle interesujące wiadomości, ze pozwoliłem sobie na przetłumaczenie w całości wzmiankowanego artykułu.

Tadeusz Pawlak

Stempel kontroli odbioru silnika KS 750

Konstruktorem silników typu boxer od samego początku (1932 rok)w firmie Zündapp był Richard Küchen. Od tego też roku wszystkie silniki marki Zündapp musiały posiadać wybity stempel odbioru jakościowego. Stempel ten znajdował się ponad otworem wlewu oleju.

                                                        

Litera A została przypisana dla 1932 roku a liczba oznacza miesiąc. W tym przypadku litera K oznacza 1942 rok a cyfra 12 miesiąc grudzień. Na prawo od oznaczenia daty znajduje się logo  poświadczające, że jest to produkt firmy Zündapp. Wybita data nie oznacza terminu wyprodukowania motocykla a wyłącznie datę wytworzenia samego silnika. Obie daty nie muszą być tożsame czyli data wyprodukowania motocykla nie musi odpowiadać dacie wyprodukowania silnika. Można przyjąć, że data wybita na silniku jest zawsze wcześniejsza lub taka sama jak data wypuszczenia całego pojazdu. Silnik otrzymywał numer fabryczny w momencie przypisania do konkretnego motocykla i był on zgodny z numerem ramy.

Mogą jednak wystąpić wyjątki, gdy kompletny silnik został dostarczony i zamontowany jako element zamienny w motocyklu, który już wcześniej posiadał silnik. W takim przypadku ten silnik otrzymywał numer fabryczny odpowiadający wcześniejszej dacie niż rzeczywista data wyprodukowania silnika.

Oglądając kilkanaście moich silników stwierdziłem, że od 1943 roku obok kodu daty nie ma już znaczka Zündapp. Zamiast tego pojawia się zestaw liter „eds”

„eds” jest zakodowanym oznaczeniem firmy Zündapp. Zawsze pisany był małymi literami dla odróżnienia od nazw firm np. AEG. Zasady tej nie trzymała się firma BMW gdzie litery BMW zastąpiono w kodzie wielkimi literami JGZ.

                           

                                       

                               Powyższy silnik został wyprodukowany w listopadzie 1942 roku w fabryce Zündapp.

Znak + jest jednym z wielu stempli potwierdzających odbiór jakościowy samej wyprodukowanej obudowy, nie zawsze on występuje, co sugeruje, że obudowy były testowane wyrywkowo. Znaczki odbioru jakościowego obudowy silnika występują w różnych wersjach. Wynika z tego, że każdy uprawniony do kontroli miał swój indywidualny stempel.

                                         

Na tej obudowie silnika umieszczony jest tylko znaczek potwierdzający odbiór jakościowy wyłącznie obudowy silnika. Nie ma tu stempla akceptującego wyprodukowanie kompletnego silnika. Będzie to więc obudowa, która została po wyprodukowaniu sprawdzona, a następnie dostarczona jako część zamienna do odpowiedniej jednostki.

                                            

Każdy kontroler posiadał własny stempel, dzięki czemu można było ustalić, kto przeprowadzał kontrolę.

                                       

Silnik tego KS 750 został wyprodukowany i zamontowany w motocyklu o numerze 606 093 w październiku 1942 roku.

                                       

                     Silnik wyprodukowany w marcu 1943 roku a motocykl skompletowany w grudniu 1943.

                                        

                                         Silnik wyprodukowany w czerwcu 1944 a motocykl w grudniu 1944.

Interesującym byłoby sprawdzenie jak wybity jest na obudowie silnika numer fabryczny, gdy data wyprodukowanego silnika jest późniejsza od daty wynikającej z numeru fabrycznego.  

                                     

M-6 oznacza czerwiec 1944 roku. Jest to data produkcji silnika. Numer fabryczny ramy czyli motocykla i numer fabryczny silnika jest 613 811  co oznacza listopad 1943 roku. Numery fabryczne (seryjne) były w zakładach Zündapp wykonywane przy użyciu specjalnego narzędzia powodującego równomierność co do rozstawu jak i głębokości wybijanych cyfr.   Aby potwierdzić moją teorię to numer fabryczny silnika w tym przypadku powinien być wybity ręcznie. Pojedyncze wybijanie poszczególnych cyfr nigdy nie jest tak dokładne i powtarzalne jak przy użyciu specjalnego oprzyrządowania i różnicę powinno natychmiast się dostrzec.

ZDJĘCIA

 

VIDEO

WIĘCEJ FILMÓW